Rany wtórne, czyli gojące się przez ziarninowanie, to rany, które nie mogą być zamknięte szwem lub inną metodą bezpośredniego zespolenia brzegów. Proces ich gojenia jest dłuższy i bardziej skomplikowany niż w przypadku gojenia pierwotnego, ale zachodzi w sposób naturalny dzięki odbudowie tkanek. Czym jest ziarninowanie rany i czy to dobrze, że taki proces występuje? Dowiedz się wszystkiego z naszego artykułu!
Ziarninowanie rany – co to jest?
W przypadku przerwania ciągłości naskórka procesy gojenia przebiegają różnie – w zależności od rodzaju rany. Te nieskomplikowane rany goją się przez rychłozrost – brzegi rany zbliża się do siebie i podtrzymuje za pomocą szwów chirurgicznych lub staplerów. Rana pokrywa się nabłonkiem i rozpoczyna się narastanie tkanki łącznej – skóra zazwyczaj szybko zrasta się i odbywa się to bez powikłań.
Inaczej wygląda proces gojenia rany, gdy mamy do czynienia z raną przewlekłą, jak na przykład owrzodzenie w żyle kończyny dolnej. Rana pozostaje otwarta, a w jej dnie powstaje ziarnina, która stanowi podłoże do regeneracji powierzchownych warstw skóry i naskórka. Gojenie rany przez ziarninowanie, zwane również gojeniem wtórnym, wymaga dokładnej pielęgnacji rany oraz regularnych zmian opatrunków. Trwa ono znacznie dłużej oraz wzrasta ryzyko infekcji. Blizna, która powstaje w wyniku gojenia przez ziarninowanie jest dłuższa i bardziej widoczna.
Etapy gojenia ran
Układ odpornościowy każdego z nas działa w taki sposób, by w chwili uszkodzenia skóry, natychmiast uruchomiły się procesy komórkowe celem przywrócenia integralności tkanki łącznej. Każde gojenie rany przebiega w czterech fazach.
Faza hemostazy
Pierwszy etap gojenia trwa od kilku sekund do kilku minut. W momencie uszkodzenia, naczynia krwionośne samoistnie i krótkotrwale obkurczają się, co powoduje ograniczenie krwawienia. Następuje również agregacja płytek krwi, polegają na łączeniu się płytek w większe konglomeraty, które tworzą czop homeostatyczny i zamykają w ten sposób miejsce krwawienia. W przypadku głębokich uszkodzeń, potrzebna jest pomoc chirurgiczna w postaci szycia lub podwiązania naczyń włosowatych.
Faza zapalna
Trwa od kilku godzin do kilku dni. Do rany napływają neutrofile, mediatory zapalne, a następnie makrofagi, które mają za zadanie oczyścić ranę z patogenów. Rana charakteryzuje się wówczas wysiękiem, który pomaga oczyszczać łożysko. Można również zaobserwować obrzęk, zaczerwienienie i ucieplenie brzegów rany. Jeśli taki stan trwa dłużej, może oznaczać, że wdała się infekcja. Taką ranę konsultujemy ze specjalistą.
Faza rany proliferacyjna
Etap ten nazywamy również ziarninowaniem – trwa on od kilku dni do kilku tygodni. W tej fazie następuje intensywna synteza kolagenu. Ziarninowanie polega na wypełnieniu ubytku tkankowego przez tkankę łączną (tzw. ziarninę) w przypadku ran powierzchownych lub wytwarzaniu się blizny (tzw. rychłozrost). W tym czasie istotne jest, aby utrzymywać odpowiednie środowisko rany, sprzyjające procesom gojenia.
Faza dojrzewania
Zwana inaczej fazą naskórkowania, epitelializacji, remodelingu lub przebudowy, jest finalnym etapem gojenia rany. Polega na przebudowie blizny, poprawie jej elastyczności i uzyskaniu maksymalnej wytrzymałości. Trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Ziarninowanie rany – jak wygląda gojenie wtórne?
Gojenie rany poprzez ziarninowanie zachodzi wówczas, gdy nie doszło do jej pierwotnego zamknięcia. Dzieje się tak, gdy przy zranieniu towarzyszy znaczna utrata tkanek np. rany szarpane lub po oparzeniach. Ziarninowanie umożliwia odtworzenie warstw skóry i naskórka. Uszkodzona tkanka regeneruje się dzięki tworzeniu nowych naczyń krwionośnych w fazie poliferacji oraz migracji i namnażaniu się fibroblastów w miejscu rany. Nowo powstająca, delikatna i niedojrzała tkanka łączna to właśnie ziarnina. Początkowo ziarninę widać w dnie rany. W miarę wypełniania ubytku – brzegi rany zaczynają się do siebie zbliżać. Finalnym efektem wszystkich tych procesów jest powstanie tkanki przypominającej gęsto upleciony zbiór lekko przeźroczystych ziarenek zawierającej fibroblasty, kolagen, mukopolisacharydy w gęstej sieci naczyń włosowatych. W trakcie fazy naskórkowania makrofagi wydzielają czynniki chemotaktyczne, które wspomagają regenerację nerwów i odbudowę receptorów skóry.
Ziarninowanie rany – ile trwa? Jak długo ziarninuje rana?
Czas trwania ziarninowania rany zależy zarówno od wielkości rany, jak i sposobu jej pielęgnacji. W przypadku małych ran trwa to do kilku dni, natomiast ziarninowanie ran pooperacyjnych lub ran przewlekłych – do kilku-kilkunastu tygodni. Można powiedzieć, że całkowite wypełnienie się rany ziarniną (ziarninowanie) zajmuje z zazwyczaj od 6 do 10 dni.
Jak przyspieszyć ziarninowanie rany?
W fazie ziarninowania, naskórkowania oraz tworzenia się blizny ważne jest stosowanie preparatów wspomagających procesy gojenia się rany. Głównym celem używania tego typu maści czy spray’ów jest zapewnienie optymalnego środowiska gojenia rany, co wpływa również na wytrzymałość blizny i elastyczność tkanki.
Co stosować na ziarninowanie rany?
Ważne jest stosowanie strategii TIME, która jest odpowiednia wobec różnych rodzajów ran i faz ich gojenia. Akronim TIME obejmuje cztery zagadnienia:
T (tissue managment) – oczyszczanie rany,
I (infection or inflammation) – dekolonizacja lub hamowanie infekcji,
M (moisture imbalance) – nawilżanie,
E (Edge of the wound, epithelium) – wspomaganie naskórkowania.
Niezwykle ważne, by preparaty wspomagające gojenie ran wpływały na różne elementy procesu gojenia i były zgodne z powyższym mechanizmem działania. Takim preparatem jest Reanisilver. Zarówno maść, jak i spray zawierają w składzie kwas hialuronowy, witaminę E oraz fitokolagen akacjowy, które mają właściwości nawilżające i powlekające, tworzące rezerwę wody i zapełniające prawidłowe nawilżenie mikrośrodowiska rany. W procesie regeneracji skóry ważną rolę odkrywa kwas hialuronowy. Ze względu na właściwości higroskopijne silnie wiąże cząsteczki wody, zapewniając prawidłowe uwodnienie tkanek, a tym samym optymalne środowisko gojenia rany. Zapewnia to odpowiednie środowisko dla gojenia, wspiera utrzymanie struktury i elastyczności rany oraz przyspiesza proces regeneracji. Kwas hialuronowy pełni istotne funkcje w procesie gojenia, m.in. stabilizuje macierz pozakomórkową, stymuluje syntezę kolagenu, wspiera migrację i proliferację komórek skóry, działa immunoregulująco oraz wykazuje właściwości bakteriostatyczne, ograniczając rozwój drobnoustrojów.
Po czym poznać, że rana uległa całkowitemu zziarninowaniu?
Całkowite zziarninowanie rany oznacza, że ubytek tkanki został w pełni wypełniony nowo powstałą tkanką łączną i jest gotowy do dalszego procesu epitelizacji. Można to rozpoznać po jednolitej, różowej lub czerwonej powierzchni, co świadczy o dobrym unaczynieniu i prawidłowym przebiegu angiogenezy. Powierzchnia ziarniny powinna być wilgotna, ale nie nadmiernie sącząca się – niewielka ilość wysięku z rany jest naturalna, jednak jego nadmiar lub ropny charakter może sugerować stan zapalny. Dno rany powinno być gładkie i wyrównane z otaczającą skórą, co świadczy o zakończeniu odbudowy tkanki łącznej. Dodatkowym sygnałem pełnego zziarninowania jest brak nadmiernej tkliwości i bólu, co oznacza, że nowa tkanka jest dobrze unaczyniona i gotowa do pokrycia naskórkiem, prowadząc do ostatecznego zamknięcia rany. Wszystkie te sygnały świadczą o tym, że rana goi się prawidłowo i wkrótce powinna się całkowicie zagoić.
Dlaczego tak ważne jest utrzymanie wilgoci w ranie ziarninującej?
Utrzymanie wilgoci w ranie ziarninującej jest kluczowe, ponieważ sprzyja migracji komórek, wspomaga angiogenezę i syntezę kolagenu, a także przyspiesza proces epitelizacji. Wilgotne środowisko zapobiega tworzeniu się strupa, który mógłby spowolnić regenerację, oraz zmniejsza ryzyko infekcji i powstawania blizn.
Kiedy skonsultować ziarninowanie rany z lekarzem?
Ziarninowanie rany należy skonsultować z lekarzem, gdy proces gojenia jest zbyt wolny lub całkowicie się zatrzyma, rana ma nieprawidłowy kolor (blady, ciemnoczerwony, siny), pojawia się wydzielina z rany lub nadmierny wysięk, nieprzyjemny zapach, oznaki infekcji (ból, obrzęk, zaczerwienienie, gorączka) lub gdy ziarnina nadmiernie narasta ponad poziom skóry (hipertroficzna ziarnina).
Typowe objawy problemów z gojeniem się ran
Kliniczne objawy zakażenia rany to:
- zaczerwienienie,
- ból,
- obrzęk,
- ucieplenie,
- wysięk ropny.
W razie wystąpienia powyższych objawów, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem.
Czym jest rana przewlekła?
Jeśli rana nie goi się w ciągu 6-8 tygodni od urazu, mimo właściwej pielęgnacji, zgodnie z definicją uznaje się ją za ranę przewlekłą. W takiej sytuacji niezbędna jest konsultacja chirurgiczna, aby ocenić dotychczasowe metody leczenia rany i wdrożyć odpowiednią, kompleksową strategię terapeutyczną.
Jak przyspieszyć gojenie się rany?
Pamiętajmy, że każda rana goi się inaczej. Na proces gojenia wpływa rodzaj rany, jej rozmiar, głębokość itd. Istnieje szereg zmiennych, dlatego każdy przypadek powinniśmy traktować indywidualnie. Jeśli chcemy przyspieszyć proces gojenia, powinniśmy sięgać po preparaty, które wpisują się w schemat TIME, zabezpieczając wszystkie elementy procesu gojenia ran. Ranisilver, dzięki swojemu składowi, działa kompleksowo w tym aspekcie. Kwas hialuronowy „zmiękcza” martwicę i tworzy mikrofilm na powierzchni komórek rany, co ułatwia jej oczyszczenie i usunięcie martwicy. Razem z mikronizowanym srebrem wykazują działanie przeciwbakteryjne. Fitokolagen akacjowy, witamina E oraz oleje roślinne wykazują natomiast działanie przeciwzapalne. W zakresie nawilżania działają: kwas hialuronowy, fitokolagen akacjowy oraz oleje roślinne. Procesy naskórkowania wspomajaą: oleje roślinne, fitokolagen akacjowy, kwas hialuronowy oraz witamina E. Jak widać – Ranisilver działa na ranę kompleksowo w każdym stadium gojenia się rany.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
Czy ziarnina jest niebezpieczna?
Nie, ziarnina jest częścią naturalnego procesu gojenia.
Co robić, aby blizna była niewidoczna?
Najlepiej stosować złożone preparaty wspomagające proces leczenia ran na każdym etapie, takie jak Ranisilver. Zapewnienie optymalnego środowiska gojenia rany wpływa na wytrzymałość blizny, jej wygląd oraz elastyczność.
Czy ziarninowanie wymaga odpowiedniej pielęgnacji?
Tak, rana powinna być utrzymywana w wilgotnym i czystym środowisku, z zastosowaniem odpowiednich opatrunków, maści lub spray’ów.
Czy ziarninę się usuwa lub wycina?
Tylko w przypadku, gdy występuje zjawisko zwane przerostem ziarniny lub wybujałą ziarniną, która utrudnia gojenie. Wówczas niezbędna jest konsultacja z lekarzem, który zadecyduje o najlepszym rozwiązaniu dla konkretnego przypadku.
Czy u niektórych osób występuje większe prawdopodobieństwo wystąpienia wolno gojących się ran?
Tak, dotyczy to m.in. osób z cukrzycą, chorobami naczyniowymi, niedożywieniem lub zaburzeniami odporności.
Czy rana może być nadmiernie zziarninowana?
Tak, nadmierna ziarnina (hipertroficzna) może uniemożliwiać prawidłowe naskórkowanie i wymagać leczenia.
Jaki opatrunek nałożyć na ziarninującą ranę?
Najlepiej stosować opatrunki hydrokoloidowe lub hydrożelowe, piankowe lub alginianowe, które utrzymują wilgotne środowisko i wspierają proces gojenia.
